ماهنامه بازتاب اندیشه
پیاپی 95 (اسفند 1386)

کشورهای جهان سوم از عقب ماندگی اقتصادی و تکنولوژیکی خود نسبت به غرب رنج می برند. برخی راه برون رفت از این عقب ماندگی را تسلیم شدن بی چون و چرا به فرهنگ و تمدن غرب می دانند و برخی دیگر بر حفظ هویت فرهنگی با اتکا بر باورها و سنت های ملی و گزین آنچه در فرهنگ غرب می تواند مفید برای تعالی ملت ها باشد تاکید دارند. آقای ورجوند در این مقاله که پس از هفده سال در مجله سیاسی و اقتصادی تجدید چاپ شده است، سعی کرده نظریه دوم را پرورش دهد و با معرفی دو الگوی موفق ملی یعنی امیرکبیر و مصدق این نظریه را نشان دهد...

آقای نراقی در این مقاله، بر آن است که لیبرالیسم را با مفهوم فردگرایی و نه خویشتن مداری، معرفی کندو اثبات نماید که چنین معنا و تلقی ای از لیبرالیسم امکان جمع و آشتی بین حقوق فردی و حقوق جمعی را برقرار می سازد.

قانون اساسی یا فهم فقهای شورای نگهبان مسوول تشخیص اسلامیت قوانین می باشند. در این متن مصاحبه گر وابستگی فهم این فقی هان بر تعلیمات حوزوی را دچار مشکلاتی می داند و معتقد است که ملاک فهم فقها باید خود قانون اساسی باشد. آقای موسوی تبریزی در پاسخ به تفکیک بین تطابق مصوبات با اسلام و عدم مغایرت آنها با اسلام و اعتقاد به این که قسمت دوم وظیفه فقهای این شورا است، درصدد حل مشکل برامده است.

در این مصاحبه، خانم حبیبی و آقای موثقی به دنبال این سخن هستند که نظام جامعه ما پدر سالار است و زنان را تابع، زیردست، غیر مستقل بار می آورد. کنترل زنان و عدم راه دادن زنان به برخی مشاغل یا نبود فرصت های شغلی مساوی و حقوق یکسان برای زن و مرد موجب شده است تا زنان سازندگی مناسب خود را نداشته باشند و جامعه به توسعه لازم دست پیدا نکند. اگر زنان آموزش لازم را ببینند و کسب کنند و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برابر با مردان داشته باشند، توانایی هایی مساوی بلکه بیش از مردان نشان خواهند داد...

آقای علوی تبار با ترازوی جریان نواندیشی، خانواده سنتی را به نقد کشیده است. از نظر وی برابری حقوقی مهم ترین شاخصه و وجه ممیزه جریان نواندیشی است. همچنین معتقدند که باید برای دموکراتیزه کردن ساختار سیاسی تلاش کرد، زیرا تنها در چنین ساختاری می توان قوانین متضمن برابری را به تصویب رساند. وی از سویی ضمن انتقاد شدید از خانواده سنتی، آن را غیر اخلاقی، غیر دینی و غیر قابل جمع با مدرنیته دانسته که اساس آن تولید نابرابری است و از سوی دیگر فقه اسلامی را از علت های اصلی، پیدایش و ثبات خانواده سنتی دانسته...

آقای عبدی در این مقاله کوتاه پیرامون تعامل اخلاق و سیاست بحث می کند و اعتقاد دارد که اخلاق سیاسی با سیاست اخلاقی متفاوت است. هر حوزه ای اخلاقیات خاص خود را دارد، بنابراین ما نباید به دنبال سیاست اخلاقی باشیم، زیرا سیاست اخلاقی چیزی جز بلاموضوع کردن سیاست نیست. اما اخلاق سیاسی مانند نظایرش اخلاق اقتصادی قابل فهم و نیز رعایت آن ضروری و لازمه یک جامعه سالم است.

آقای یزدی با معرفی کردن جامعه ایرانی به عنوان جامعه در حال گذرا از سنت به مدرنیته، لازمه آن را دگردیسی اساسی در ساختارها و رفتارهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دانسته است و با بررسی رابطه سنت و مدرنیته و رابطه دین و سکولاریسم راه حل اساسی را در بومی کردن مدرنیته،پذیرش تساهل و تسامح و تغییر در قانون اساسی می داند، و در خاتمه خواستار حذف این رسم از قانون اساسی، بی طرفی دولت در مقولات دینی و... شده است.

آقای ملکیان در این مقاله به بیست عامل فرهنگی عقب ماندگی ایرانیان اشاره کرده اند. ایشان عوامل فرهنگی و ذهنی را از عوامل اخلاقی جدا کرده اند و تنها عواملی را برشمرده اند که بر نگرش های ایرانیان تاثیر گذاشته اند.